Tinh thần AQ

Tôi xem seri kịch truyền hình của Larry David "Curb your Enthusiasm" và một số phim của Mỹ có cảnh một người da trắng ở chỗ đông người lỡ buột miệng nói từ "nigger" (có nghĩa xấu, ám chỉ người da đen, tỏ ý khinh miệt), nếu chẳng may ở đó đang có người da đen thì dù không phải nói họ thì họ cũng vô cũng tức giận quay lại chửi mắng người da trắng đó thậm tệ. Thấy tôi có vẻ khó hiểu vì sự phản ứng quá mạnh mẽ đó của mấy người da đen, bạn tôi bảo: "Em thử vào một quán ăn ở một vùng quê và nói từ "Đồ nhà quê" xem họ có xúm vào đánh em nhừ tử không?" Tôi cười đáp: "Còn lâu. Người Việt Nam làm gì có kiểu nổi máu đồng bào như thế chứ. Nếu anh vào quán mà nói bâng quơ kiểu đấy cũng chẳng sao hết vì thằng nào cũng tưởng anh đang chửi thằng bên cạnh chứ không phải đang chửi mình. Cũng giống như Chí Phèo chửi cả cái làng Vũ Đại nhưng ai cũng nghĩ nó đang trừ mình ra đấy thôi."

Ngẫm đi ngẫm lại thì tinh thần AQ bất diệt ấy không chỉ có ở bên Trung Quốc từ  thời ông Lỗ Tấn mà nó cũng gần như một cách sống của người Việt mình lâu nay rồi, đó là rất sợ trách nhiệm, không dám nhận lỗi và tệ hơn là luôn đổ lỗi cho người khác. Đôi khi sống quá dĩ hòa vi quý, không thích động chạm và do đó luôn chỉ đi theo một lối mòn sẵn có, không dám đột phá, không dám có sáng kiến cho nên tốt nhất là cứ làm theo cái cũ cho nó lành... Nói dài nói dai có khi lại thành lạc đề nhưng tinh thần AQ quá mạnh cũng khiến cho lòng tự trọng của con người ta bị xói mòn. Nhớ cách đây mấy hôm đọc trên mạng thấy có vụ một người đi đường bị cướp, giữ lại được túi xách nhưng tiền rơi tung tóe, bị người dân gần đó và những người đi đường khác xông vào hôi của cướp sạch tiền, tổng cộng có tới 30 người tham gia. Đọc mà thấy xót xa cho người bị mất của, cho xã hội ngày càng suy đồi, cho lòng tự trọng của con người ngày càng xuống cấp. Những người "hôi của" ấy có lẽ bình thường cũng chẳng phải là phường đạo tặc gì nhưng vì thấy dễ dàng quá và thấy người khác làm vậy thì cũng lao vào nhặt được đồng nào hay đồng đấy thôi. Thể nào trong số họ chẳng có người tặc lưỡi nghĩ thầm rằng trong đám lùng nhùng này có ai biết mình là ai đâu, tiền rơi tội gì mà không nhặt... Than ôi, nếu nói như ngày xưa thì những người đó được xếp vào hạng tiểu nhân vì với bậc quân tử thì việc gì ta làm dù nhỏ đến đâu cũng có trời biết, đất biết và bản thân ta biết. Chỉ riêng việc tự vấn lương tâm khi ta làm điều xấu cũng đủ thẹn với chính bản thân ta rồi, nếu là người có lòng tự trọng thì chẳng bao giờ tặc lưỡi làm điều bậy chỉ vì nghĩ rằng chẳng ai biết ta là ai... Buồn lắm thay

.